De Japanners houden van...

Inmiddels verblijven we alweer een maand in het schone, georganiseerde en moderne Japan. Een maand waarin we veel hebben gezien en gedaan en waarin we de Japanse cultuur hebben proberen te ontrafelen. In dit blog een greep uit de typisch Japanse dingen die we hebben gezien, gehoord en meegemaakt.

De Japanners houden van ramen, oftewel noodle soup. De variaties zijn eindeloos. Noodles gemaakt van boekweit, tarwe of ei. Bouillon op basis van vis, varkensvlees of sojamelk. Een vulling met kip, beef, varkensvlees of tofu. Als groente champignons, kool of taugé. Als topping gedroogde zeewier, lenteui of gember. Helaas voor ons is het overgrote deel van de ramen niet vegetarisch. Maar in de grote steden zijn er gelukkig aardig wat vegetarische tentjes te vinden die heerlijke ramen zonder vlees of vis serveren.

De Japanners houden van supersonische wc's. Waar de wc's in China vaak niet méér zijn dan een gat in de grond zijn de toiletten in Japan ware plekken van rust, ontspanning en moderniteit. Dat begint soms al wanneer je de deur opent en de wc-klep automatisch omhoog gaat. De wc-bril is veelal verwarmd. Vind je het niet fijn dat anderen jou kunnen horen toiletteren, dan is er de mogelijkheid een muziekje aan te doen terwijl je je boodschap doet. Ben je klaar, dan kan je gebruikmaken van het bidet, waarbij je zelf kan instellen hoe hard je de waterstraal wil hebben en hoe lang je 'm wil laten stromen. Detecteert de wc dat je klaar bent, dan spoelt ie automatisch door. Dit gaat overigens niet altijd goed, want soms gaat ie al spoelen terwijl je nog bezig bent of nog even rustig zit te genieten van de warme wc-bril ;) Handen wassen kan in het kraantje boven de stortbak, waarbij het opgevangen water de volgende keer wordt gebruikt voor het doorspoelen van de wc. Slim bedacht!

De Japanners houden van fietsen. Fietspaden, fietsverhuurders en fietsende mama's (de papa's zijn er nog niet zo van) met een kind voorop en een kind achterop zijn overal te vinden. Wel zijn de fietsframes een paar maten kleiner dan wij gewend zijn, waardoor wij vaak met onze knieën in het stuur zitten als we fietsen huren. Bij Lake Biwa, het grootste meer van Japan, hadden we (fatsoenlijke) fietsen gehuurd om een paar dagen rond het meer te fietsen. Maar helaas was ik wat ziekjes geweest en bleek mijn energiepeil nog onvoldoende, waardoor we de fietsen weer hebben ingeleverd. In plaats daarvan zijn we met de trein het meer rond gegaan, met een tussenstop van een paar dagen op een supermooie, rustige plek, omringd door bergen, waar we heerlijk hebben gewandeld en van het spectaculaire uitzicht over het meer hebben genoten.

De Japanners houden van treinreizen. Japan beschikt over een trein- en metronetwerk van jewelste. Elk dorp, hoe klein ook, heeft een treinstation. De grote steden hebben allemaal meerdere metrolijnen. En de shinkansen, de hogesnelheidslijn, zoeft met 280 km/uur door het land om de grote steden met elkaar te verbinden. Onhandig is wel dat er meerdere operators zijn en legio soorten treinen: de express, de limited express, de semi-express, de local, enzovoort. Daardoor is het systeem soms best onoverzichtelijk.

De Japanners houden van convenience stores. De 7/11, Family Mart en Lawson zijn overal te vinden en zijn immens populair. Voor relatief lage prijzen vind je hier met name snacks, zoals chips, sushi, instant noodles, kant-en-klare maaltijden, ijsjes en nootjes. In de hostels waar wij verblijven, zie je dat veel gasten 's avonds niet zelf koken, maar een avondmaaltje creëren op basis van de snacks uit deze winkels. Niet heel goed voor je zero waste karma, maar vanuit praktisch en prijstechnisch oogpunt kopen wij er ook wel eens wat.

De Japanners houden van snowboarden. Althans: van de Japanners die aan wintersport doen, doet de overgrote meerderheid aan snowboarden in plaats van skiën. Best verrassend, want in Europa is het precies andersom. Wij hadden het geluk nog een paar dagen van de sneeuw te kunnen genieten in wintersportoord Hakuba. Het seizoen liep al op z'n einde en de sneeuw was daardoor matig, maar Bouke heeft nog twee mooie off-piste tours kunnen doen en we hebben samen een dag op de piste geskied.

De Japanners houden van vending machines. Op werkelijk elke hoek van de straat en in elk hotel staan een of meerdere automaten waar je blikjes en flesjes met frisdrank, koffie of andere, voor ons onbekende, drankjes uit kan halen.

De Japanners houden van schoon. Vandaar ook hun voorliefde voor verpakkingen. Zero waste leven is hier vrijwel onmogelijk. Ook vinden de Japanners het vanwege de hygiëne niet prettig om hun tas op de grond te zetten. In restaurants en café's staat daarom bij elke tafel een mand of bak om je tas in te doen. Zo wordt de onderkant tenslotte niet vies.

De Japanners houden van leven op de grond. Traditionele Japanse (hotel)kamers (ook wel ryokan genoemd) zijn rechthoekig of vierkant van vorm, met op de vloer tatamimatten en in het midden een lage tafel met zitkussens eromheen. Eten doe je aan deze tafel. De futons (dunne matrassen) en het beddengoed bevinden zich in de kast. Is het tijd om te slapen, dan schuif je de tafel aan de kant, leg je de futon op de grond, laken erover, kussen erbij, dekbed erop et voilà, je bedje is klaar. Je schoenen heb je niet aan in de kamer, want die laat je al bij de ingang van het hotel of guesthouse staan. Voor in huis krijg je slippers van het hotel. Deze doe je weer uit zodra je de kamer zelf betreedt, want de tatamimatten mogen niet belopen worden met schoenen of slippers. Wij hebben al in menig ryokan geslapen en dat bevalt ons goed. Het heeft wel wat om op de grond leven en weinig grote meubels om je heen hebben. Genoeg inspiratie voor het tiny house dat we willen bouwen als we terug zijn in Nederland :)

De Japanners houden van whisky. Japan heeft een aantal grote whiskybrouwerijen en in de supermarkt vind je whiskyflessen van wel vier liter. Voor Bouke z'n verjaardag deden we een whiskyproeverij in een bar met tientallen soorten whisky en een supervriendelijke eigenaar/barman die alles van whisky afwist. Er was geen menukaart: op basis van je smaak en wensen stelde hij een proeverij voor je samen.

De Japanners houden van de onsen, een soort lokaal badhuis. Onsens zijn overal in het land te vinden. Japan heeft veel natuurlijke heetwaterbronnen, waarvandaan het mineraalrijke water wordt getransporteerd naar de onsen. De meeste onsens hebben een apart gedeelte voor mannen en voor vrouwen. Kom je binnen, dan kleed je je uit en schrob je jezelf eerst helemaal schoon. Dat doe je zittend op een plastic krukje voor een spiegel, naast een rij andere gasten. Je maakt gebruik van de shampoo, conditioner en body wash van de onsen of neemt je eigen mandje met producten mee. Je spoelt jezelf af met de douche die naast jouw spiegel hangt. Ben je helemaal schoon, dan stap je het hete bad in om te genieten van het heerlijk warme water. Na zo'n 30-45 minuten ben je klaar en weer fris (of eigenlijk, warm) en fruitig voor de rest van de dag. En dat voor maar een paar euro. Het leuke is dat veel lokale hotels niet eens een reguliere douche en badkamer hebben voor de gasten, maar alleen een kleine onsen waar je gebruik van kan maken, het ene uur de mannen en het andere uur de vrouwen. De vele onsens zijn ook ideaal voor tiny house bezitters: met altijd een badhuis in de buurt heb je geen eigen badkamer meer nodig.

De Japanners houden van kersenbloesems (sakura). Japan is het land van de roze en witte kersenbloesem en veel toeristen zorgen er dan ook voor dat ze precies in het kersenbloesemseizoen naar Japan komen. Wij hadden er geen rekening mee gehouden, maar tot onze verrassing zitten we (bijna) middenin het seizoen. De echte uitbarsting komt nog, eind maart en begin april, maar we hebben al een paar mooie witte en roze bloesems gezien.

De Japanners houden van sumoworstelen. Per jaar zijn er maar zes toernooien, waarvan drie in Tokyo. Nu wilde het toeval dat er in maart een toernooi plaatsvindt in Osaka en dat wij in maart in de buurt van Osaka zouden zijn. Hoewel de kaarten altijd snel zijn uitverkocht, was ons toch gelukt om twee kaarten te vinden. Helaas bleek het ons niet gegund om een dag lang te genieten van obese mannen in een luier die het gevecht met elkaar aangaan: vanwege het coronavirus is besloten om het toernooi (voor het eerst in de sumo geschiedenis) zonder publiek te laten spelen. We moesten het nu doen met een paar televisiebeelden die we toevallig zagen.

De Japanners houden van tempels. Japan heeft duizenden en duizenden tempels, velen vaak al honderden jaren oud. Soms zijn het uitgebreide complexen in de stad, soms is het niet meer dan een klein tempeltje op een berg. Vaak zijn het boeddhistische tempels, zoals op de heilige berg Koyasan. Daar zijn maar liefst 117 tempelcomplexen te vinden waar het Shingon boeddhisme wordt gepraktiseerd. In de helft van deze tempels mogen ook toeristen overnachten. Hoewel het wat prijzig was, besloten ook wij om een nacht in zo'n tempel te verblijven. En het bleek het meer dan waard! We namen deel aan het ochtendritueel van de monniken, woonden een vuurceremonie bij, kregen meditatieles en werden verblijd met twee overheerlijke en uitgebreide veganistische maaltijden.

De Japanners houden van matcha, oftewel groene theebladeren vermalen tot poeder. Matchathee, matchacake, matchatofu, matchaijs: werkelijk overal wordt een matchasmaak aan toegevoegd. In Kyoto namen we deel aan een Japanse theeceremonie, waarbij we ook zelf matchathee mochten klaarmaken. Een theeceremonie is in Japan een serieuze aangelegenheid. Het is een kunst, een way of life, een meditatie, net als bijvoorbeeld bloemschikken en boogschieten. Om de basistheeceremonie te kunnen uitvoeren heb je een opleiding nodig van minstens een jaar. Het was bijzonder om te zien wat voor rituelen en symbolen er komen kijken bij het thee zetten, van de hoeveelheid thee per kopje tot de manier waarop je je kopje vasthoudt en van de manier waarop je zit tot de plek waar je je theelepeltje neerlegt.

De Japanners zijn mega beleefd. Echt MEGA. Een buiging, een begroeting, een knikje, nog eens een begroeting, dan nog een buiging. Het houdt niet op. Als je een restaurant of winkel binnenkomt, als je er weer weggaat, als je een hoek omgaat in een museum, als de treinconducteur de coupé uit loopt, als je op straat vriendelijk naar iemand lacht. De 'arigato gonzaimasu'-'s (beleefde vorm van dankjewel) zijn niet aan te slepen. Soms is het prettig, soms is het komisch, soms is het overdreven. Hoe dan ook zouden we in Nederland best wat van de Japanse vriendelijkheid en beleefdheid kunnen leren. Aan de andere kant is het wellicht de vraag hoe gelukkig de Japanners er zelf van worden. Want de beleefdheid creëert ook een soort afstandelijkheid en maakt het soms lastig om echt hoogte te krijgen van de Japanners.

Wat vinden we al met al van Japan? Het is een supermooi land, waar het makkelijk reizen is en waar de mensen aardig en behulpzaam zijn. Aan de oppervlakte lijkt Japan een heel modern land en dat is het ook. Tegelijkertijd zit onder het moderne nog heel duidelijk het traditionele verborgen. De beleefdheid, het boeddhisme, de traditionele huizen met hun minimalistische inrichting, de zorg en aandacht waarmee de Japanners hun handelingen uitvoeren, de mooie en kwalitatief goede spullen die ze maken en die ze koesteren. Allemaal aspecten die we nog niet eerder hebben gezien in andere landen. Een bijzondere cultuur, vinden we.

Tot zover weer! Na een paar dagen op de historische toer te zijn geweest in Hiroshima, zijn we verder afgedaald naar het zuidelijke eiland Kyushu en maken we ons klaar om op de zen-toer te gaan in een zen retreat. Daarna maken we waarschijnlijk per boot de oversteek naar Zuid-Korea. Het coronavirus kan nog roet in het eten gooien dus het is nog even afwachten of de boot niet zal worden gecancelld. Het voordeel van het coronagebeuren is wel dat we inmiddels meester zijn in flexibel omgaan met de omstandigheden en dat we makkelijk onze plannen omgooien, dus we zullen zien waar we uiteindelijk terechtkomen :)

Liefs van Iris en Bouke